ساختمان پوست

پوست از سه لایه تشکیل شده که عبارتند از :

• اپیدرم

• درم

• هیپودرم

اپیدرم

اپیدرم سطحی ترین لایه پوست است که خود از چهار لایه تشکیل شده است. از میان این چهار لایه دو لایه بسیار مهم هستند.

• لایه زایا یا بازال

• لایه شاخی

سلولهای لایه زایا تکثیر و متمایز می شوند و سایر لایه ها را بوجود می آورند. در لایه زایا دو نوع سلول وجود دارد:

۱-      کراتینوسیت ها                  ۲-  ملانوسیت ها

کراتینوسیت ها کراتین می سازند. کراتین پروتئین سازندۀ پوست و دارای اهمیت زیادی است.

ملانوسیت ها ملانین می سازند که رنگدانه پوست و مسئول رنگ پوست است. وظیفه دیگر ملانین محافظت از پوست در برابر آفتاب است .

لایه زایا در عرض ۴-۳ هفته تکثیر سبب تشکیل لایه شاخی می شود. سلولهای لایه شاخی کاملاً مرده و سرشار از کراتین هستند. این لایه سطحی ترین و مهم ترین لایه پوست است.

ویژگی دیگر این لایه  پوسته‌ریزی(Scaling) است، چون تکثیر لایه زایا به طور مداوم ادامه دارد سلول های لایۀ شاخی به تدریج از هم جدا شده و پوسته ریزی به صورت میکروسکوپیک

و غیر قابل رویت انجام می شود.به روند تکثیر و تمایز سلولهای بازال و رسیدن به لایۀ شاخی turn over گفته می شود. عواملی می توانند turn over را تغییر دهند مثل بعضی از

بیماریها نظیر  پسوریازیس یا داءالصدف که  turn over را به ۴-۳ روز می رساند و به این ترتیب پوسته ریزی قابل رویت می شود.

درم

 برخلاف اپیدرم،‌ درم فاقد لایه‌بندی و مجموعه‌ای از رشته‌ها، سلولها،‌ ماده زمینه‌ای و ضمائم است.

مهم‌ترین ماده موجود در درم کلاژن است. کلاژن رشته‌ای پروتئینی است که سبب سفتی و استحکام پوست می‌شود. عواملی که سبب کاهش کلاژن می شوند پوست را شل و

مستعد چروک می کنند،مثل بالا رفتن سن یا عوامل محیطی که سر دسته آنها آفتاب است. الاستین رشته پروتئینی دیگری در درم است که سبب خاصیت ارتجاعی پوست می شود

و کمبود آن چروک شدن پوست را به دنبال دارد . عواملی که سبب کاهش الاستین می شوند به پیری پوست منجر می گردند مثل آفتاب و بالارفتن سن.

مهم ترین سلول موجود در درم فیبروبلاست است که رشته های کلاژن و الاستین را می سازد و بنابراین برای جوان نگهداشتن پوست باید فیبروبلاست را تقویت کرد .

در درم سلولهای دفاعی نیز موجودند که کار محافظت از پوست را در برابر عوامل مهاجم به عهده دارند. ماده زمینه ای که رشته ها و سلولهای درم در آن قرار گرفته اند اسید هیالورونیک

است که به سیمان بین سلولی در درم معروف است و علاوه بر آن با خاصیت جاذب رطوبتی که دارد سبب مرطوب شدن پوست می گردد.

در درم ضمائمی نظیر فولیکول مو، غدد عرق و … هم وجود دارند. در اینجا به فولیکول مو اشاره می شود. فولیکول یا پیاز مو محل ساخته شدن موهاست .

در کنار فولیکول مو غده ای به نام غده سباسه قرار گرفته است که سبوم یا همان چربی را ترشح می کند. سبوم یا چربی از راه مجرای فولیکول به سطح اپیدرم می‌ریزد.

در پوستهای چرب ترشح سبوم بیش از حد طبیعی است.

هیپودرم

 آخرین لایه پوست است که از بافت چربی تشکیل شده و وظیفه اش حفظ و ذخیرۀ انرژی است و تا حدی از ضربه به بافتهای زیرین جلوگیری می کند و به پوست زیبایی می دهد